Ieder mens heeft met verlies te maken. Het niet uitkomen van verwachtingen, verlies van een baan, gezondheid, een relatie, een partner, een kind, een ouder of een goede vriend(in). Verlies gaat samen met rouw. En rouw is iets waar we niet voor (altijd) van weg kunnen lopen.

Er zijn vele manieren om met rouw om te gaan, zowel bewust als onbewust. Denk aan het (on)bewust opzoeken van mensen bij wie je je veilig voelt om je verhaal te doen of het juist (on)bewust opzoeken van afleiding in bijvoorbeeld drank, drugs, (overmatig) eten, je werk of excessief sporten. Afleiding lijkt misschien te helpen, maar uiteindelijk helpt het niet.

Mindfulness kan je helpen om bewust met rouw om te gaan. Om je bewust te worden van alle gedachten, gevoelens en emoties die door je heen gaan. Om je bewust te worden van wat rouw met het lichaam doet. Om je bewust te worden wat rouw met jou doet. En om je te helpen om uiteindelijk zo ‘goed’ mogelijk met het verlies om te gaan.

Eén van de manieren om met verlies om te gaan is door mindful te schrijven.

Mindful schrijven

Vaak helpt het om in verdrietige tijden je gedachten, gevoelens en emoties te delen. En toch, vaak is dit juist iets wat heel lastig kan zijn. Misschien wil je deze liever voor jezelf houden of weet je niet de juiste woorden te vinden om weer te geven wat er allemaal door je heen gaat of hoe je je voelt. Misschien wil je andere mensen, voor jouw gevoel, niet lastig vallen. Door te schrijven in een rouwdagboek kan je er voor kiezen om jouw gedachten en emoties (even) niet met iemand anders te delen, maar deze (even) voor jezelf te houden en ze op te schrijven op een door jou gekozen moment.

Er zijn tegenwoordig natuurlijk allerlei mogelijkheden om dit digitaal te doen, maar ik wil voorstellen om pen en papier te gebruiken. Om weg te blijven bij een computer, tablet of telefoon en de pen en het papier tussen je vingers te voelen. 

Je kunt er voor kiezen om elke dag te schrijven, om de dag of eens per week. Of misschien wil je soms / juist vaker op een dag schrijven. Voel aan wat prettig voor jou is. 

Hoe schrijf je mindful?

Neem voordat je begint met schrijven een moment om je bewust te worden van de ademhaling en het lichaam. Wees je bewust van al je zintuigen. Ga vervolgens met je aandacht naar de aanwezige gedachten. Neem even tijd om ze op te laten komen en weer te laten gaan. En wees je dan bewust van je gevoelens, je emoties. Is er iets waar je nu op dit moment aandacht aan wilt besteden en over wilt schrijven? Zet je pen dan op papier en begin met schrijven.

Mocht er niets bovenkomen, en je iemand bent verloren, dan zou je ook antwoord kunnen geven op de volgende vragen:

Welk verlies kamp ik mee? Wie is deze persoon die ik zo mis? Wat waren zijn of haar kwaliteiten en gebreken? Wat herinner ik me vooral van zijn of haar persoonlijkheid, en wat maakt deze persoon zo uniek in mijn ogen?

Hoe was onze relatie? Wat maakte onze relatie zo bijzonder? Waren er ook moeilijke momenten? En hoe zagen de gelukkigste momenten er uit?

Wat is er gebeurd? Hoe is deze persoon overleden? Probeer in detail alles op te schrijven wat er voor, tijdens en na het overlijden is gebeurd. Schrijf over deze momenten, de omstandigheden, hoe je je voelde, wat je dacht.

Ook indien je niet iemand bent verloren, maar rouwt om een ander verlies kan je proberen te antwoorden op onderstaande vragen

Waar bevind ik me momenteel, zowel op fysiek, materieel, sociaal en psychologisch vlak? 

Welke herinneringen blijven me het meeste bij? Wat is voor mij een fijne manier van herinneren? Heb ik bepaalde rituelen?

Wat voel ik allemaal? Gemis, kwetsbaarheid, boosheid, verdriet, vrede, stilte, verwarring? Wat maakt dat ik me zo voel? Is er iets verandert met het verloop van tijd?

Hoe zit ik in mijn rouwproces? Wat voor een invloed heeft het gemis op mijn relatie met anderen, op mijn dagelijkse leven, op mijn emoties, mijn gedachten?

Wat vind ik het allermoeilijkste op dit moment? Wat helpt mij? Schrijven, zingen, naar muziek luisteren, wandelen, in de natuur zijn? En wie helpt mij? Bij wie voel ik me prettig? Bij vrienden, familie, collega’s, buren?

Je zou ook bepaalde zinnen kunnen afmaken zoals:

Mijn ademhaling is ….

In mijn lichaam voel ik …. 

Wat ik zeker weet is ….

Wat ik me afvraag is ….

Zodra je eerste woord op papier staat, probeer je aan één stuk door te schrijven en je pen op het papier te houden. Je hoeft niet snel te schrijven, maar probeer om rustig door te blijven schrijven (en op die manier minder kritisch na te denken over wat je opschrijft).

Als je even niet meer weet wat je moet schrijven, schrijf dan op dat je niet weet wat je moet schrijven. Misschien merk je wel dat je steeds hetzelfde woord of dezelfde zin opschrijft, ook dat is helemaal goed. Probeer niet na te denken over wat je schrijft, niet te piekeren of je het wel goed doet of het wellicht anders zou moeten doen. Inzichten doen zich vanzelf voor, of niet. Je kunt ze niet afdwingen.

Vlak niets uit, je hoeft niets te ‘verbeteren’. Als je de neiging voelt om het anders te doen of woorden uit te gummen of door te krassen, merk het op en wees nieuwsgierig. 

Bewaar je rouwdagboek op een veilige plek, zodat je niet onbewust toch bezig bent om je af te vragen wat anderen wellicht zouden vinden.

Zodra je klaar bent met schrijven, neem je een paar minuten de tijd om je bewust te zijn van jouw ademhaling en het lichaam en laat je alle gedachten aan wat je hebt opgeschreven los.

Tenslotte, mocht je merken dat je wordt overvallen door emoties als je aan het schrijven bent, keer dan terug naar je ademhaling. Wees je bewust van de ademhaling en van waar je bent en weet dat je vervolgens twee dingen kunt doen: 1. je kunt beslissen om door te gaan met schrijven en  2. je kunt beslissen om te stoppen met schrijven.

  • indien je besluit om door te gaan met schrijven, blijf je je bewust van je ademhaling en zintuigen en op deze manier blijf je aanwezig in het huidige moment. Ook al schrijf je over het verleden of over de toekomst, het is belangrijk dat je je beseft dat je hierover schrijft in het huidige moment. Voel de pen in je hand, voel het papier. Observeer hoe het voelt om jouw verhaal te vertellen, terwijl je je bewust bent van alle aanwezige emoties. Voel hoe emoties opkomen, aanwezig zijn en uiteindelijk weer verdwijnen.
  • als je besluit om te stoppen met schrijven, breng dan je aandacht naar je ademhaling en zintuigen. Herinner jezelf er aan dat je je in het huidige moment bevindt en beoefen zelfcompassie. Voor nu stop je met schrijven en zodra het moment daar is, kan je weer besluiten om het op te pakken.